Ενενήντα Επτά - To Περιοδικό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Τεύχος 6ο

Ελεύθερη κατάδυση στα παλαιοβιβλιοπωλεία

Θεοδώρα Αυγέρη

...«Νέον Ευμέθοδον Γαλλικόν αναγνωσματάριον υπό Π. Κοντογεώργη, εν Γαλατά, οδός Μαχμουδέ 9, 1899. Εκ του τυπογραφείου Ν.Γ. Κεφαλίδου, Γαλατά, οδώ (με υπογεγραμμένη) Πιλούρ απέναντι του Τούννελ Χάν...».

Το «Εγχειρίδιον Γαλλικής», γηρασμένο, με κιτρινισμένες και καταπονημένες τις σελίδες του, είναι καταχωνιασμένο σε μια στοίβα παλιών, σκονισμένων βιβλίων πλάι στον petit-protecteur, το γαλλικό κατασκοπικό δαχτυλίδι-πιστόλι, το εκθαμβωτικό σπαθί των Σαμουράι και τον δίσκο γραμμοφώνου του Αττίκ.

Το άρωμα της κομψής δεσποσύνης που το ξεφύλλισε πριν εκατό χρόνια στην Πόλη, αφομοιώθηκε σιγά-σιγά στη γλυκιά μυρωδιά της μούχλας του υπογείου...

Σαν τον περιώνυμο Χιωτάκη της οδού Νορμάννου στο Μοναστηράκι, ο Κώστας Καραμουζάς και η κόρη του Δέσποινα στην οδό Ιασωνίδου, και ο Χρήστος Βουλγαρίδης στην Αγίας Σοφίας, «θεράποντες του παλιού βιβλίου», έχουν μετατρέψει τα υπόγεια των μαγαζιών τους σε «βιβλιοβριθείς ανθώνες», που είναι κατάσπαρτοι από ακμαία και φυλλοροούντα γραπτά πνευματικά δημιουργήματα.

Ο Κώστας Καραμουζάς, που έχει μεταδώσει το πάθος για το παλιό βιβλίο και στην κόρη του Δέσποινα, ιδιοκτήτρια τώρα του παλαιοβιβλιοπωλείου, ξεκίνησε στην δεκαετία του '60 πουλώντας καινούργια βιβλία, ενώ συγχρόνως συνέλεγε πάσης φύσεως παλαιά έντυπα. Στη συνέχεια η συλλεκτική του μανία έγινε και εμπορική με αποτέλεσμα να μπορεί να βρίσκει κανείς σήμερα στο υπόγειό του από τα πρώτα τεύχη του «Μίκυ-Μάους», του «Μικρού Ήρωα», των «Κλασικών Εικονογραφημένων», «Ταχυδρόμου» του '40 και του '50, παλιών εφημερίδων και ρομάντζων, μέχρι βιβλία μοναδικά, τυπωμένα ακόμη και τον 15ο αιώνα.

Στο παλαιοβιβλιοπωλείο του Καραμουζά, που αποτελεί στέκι για τους ανθρώπους των γραμμάτων, των τεχνών και της επιστήμης, ξεχωνιάζεις σίγουρα αυτό που ψάχνεις και δεν μπορείς να το βρεις οπουδήποτε αλλού...

Δεν είναι λίγοι αυτοί που επισκέπτονται το μαγαζί από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού με τη βεβαιότητα ότι θ' ανακαλύψουν βιβλία σπάνια για την επιστημονική τους πληρότητα, αλλά και ανεκτίμητα για τη μοναδικότητα και την παλαιότητα τους. Το συγκεκριμένο παλαιοβιβλιοπωλείο δεν έχει μπει στη διαδικασία των δημοπρασιών και αφορά τον κύκλο εκείνο των αναγνωστών που ενδιαφέρονται για το βιβλίο καθεαυτό και όχι μόνο για τη συλλεκτική του αξία.

«Εκείνο που με γοητεύει, όπως κι αυτούς που αγοράζουν το παλιό βιβλίο, είναι ο τρόπος της εκτύπωσης και τα παλιά εξώφυλλα» λέει ο Κώστας Καραμουζάς. «Τα εξώφυλλα είναι φτιαγμένα από μεγάλους ζωγράφους. Όλοι οι παλιοί Έλληνες λογοτέχνες ήταν και μεταφραστές ξένων συγγραφέων, ενώ όλοι οι μεγάλοι ζωγράφοι ήταν εικονογράφοι βιβλίων και εξωφύλλων».

Όσοι διαβάζουν περνούν από την οδό Ιασωνίδου. Τους τραβά η μυρωδιά του υπογείου, του παλιού, και της μούχλας.

Η μεγαλύτερη ηδονή για τον βιβλιόφιλο είναι η ψαύση και το χαΐδεμα της παλιάς και φθαρμένης σελίδας που κουβαλά πάνω της, εκτός από τις λέξεις και τις μαρτυρίες, χιλιάδες αγγίγματα ανθρώπων από το παρελθόν. Για τους εραστές του παλιού βιβλίου η διαδικασία της αναζήτησης και της ανακάλυψης είναι μια εκστατική ερωτική ιεροτελεστία, στην οποία συμμετέχουν εξίσου η αφή, η όσφρηση και η όραση.

Στο βιβλιοπωλείο του Κώστα και της Δέσποινας Καραμουζά υπάρχουν περισσότερα από 30.000 βιβλία, ανάμεσά τους και εκλεκτές εκδόσεις από άποψη ηλικίας και καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας, αλλά και σημασίας. Πολύ μεγάλης αξίας είναι επίσης και η προσωπική συλλογή του Κώστα Καραμουζά, η οποία περιλαμβάνει 8.000 βιβλία, που έχουν εκδοθεί μέχρι το 1900.

Στην οδό Αγίας Σοφίας, στη «Μακεδονική Εστία» του Χρήστου Βουλγαρίδη, εκτός από τα παλαιότυπα βιβλία που χρονολογούνται από το 1500, υπάρχουν σπάνια βιβλία της περιόδου 1900-1944, πολλά εκ των οποίων διατίθενται στις δημοπρασίες που το βιβλιοπωλείο οργανώνει κάθε χρόνο.

Ένα από τα πλέον σπάνια βιβλία που βρίσκονται στον «βιβλιώνα» της «Μακεδονικής Εστίας» είναι η «Οδύσσεια - Βατραχομυομαχία - Ύμνοι και Βίοι» του Ομήρου, εκδόσεως 1525.

Πρόκειται για βιβλίο μοναδικό, το οποίο -όπως ισχυρίζεται ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου- δεν υπάρχει ακόμη και στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Εξίσου σημαντικά και παλαιότυπα είναι τα «Σωζόμενα» του Ευκλείδη και τα «Άπαντα» του Ισοκράτη, γραμμένα στα ελληνικά και τα Λατινικά.

Κατά καιρούς η «Μακεδονική Εστία» έχει δημοπρατήσει πάρα πολύ ενδιαφέροντα βιβλία και εφημερίδες ελληνικά και εβραϊκά.

Βιβλία που αφορούν την περίοδο της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, εφημερίδες, περιοδικά, επίσης της περιόδου αυτής μέχρι το 1913 και την απελευθέρωση της πόλης, είναι μοναδικοί θησαυροί, που βρίσκονται στο υπόγειο της «βιβλιοφόρου» αυτής κυψέλης.

Το παλαιοβιβλιοπωλείο «Μακεδονική Εστία» απευθύνεται σ' έναν συγκεκριμένο κύκλο συλλεκτών, σε όσους δηλαδή ενδιαφέρονται για την έρευνα, την ιστορία και την μελέτη τέτοιων παλαιοτύπων, όπως και χαρτών, καρτ-ποστάλ, φωτογραφιών.

«Στο μαγαζί δεν κατεβαίνει οποιοσδήποτε, δεν έρχεται ο πολύς κόσμος», λέει ο Χρήστος Βουλγαρίδης. «Δεν υπάρχει μεγάλο αναγνωστικό κοινό για το παλιό και σπάνιο βιβλίο, το οποίο απευθύνεται στην πνευματική και όχι την οικονομική ελίτ. Κάποιος που επιθυμεί να διακοσμήσει τον άδειο τοίχο του σπιτιού του ή το τζάκι του, θα προτιμήσει ένα παλιό ρολόι ή ένα βάζο. Οι τιμές που παρατηρούνται στις δημοπρασίες άλλων παλιών αντικειμένων δεν αφορούν το παλιό βιβλίο. Σε καμία περίπτωση δεν δίνει κάποιος διακόσιες χιλιάδες δραχμές για να πάρει ένα βιβλίο ως διακοσμητικό αντικείμενο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους χάρτες, τις εφημερίδες και τα περιοδικά».

Το μεγαλύτερο μέρος του πολύτιμου παλαιότυπου υλικού, οι βιβλιόφιλοι ερευνητές το βρίσκουν καταχωνιασμένο σε βιβλιοθήκες κληροδοτούμενες σε «ανίδεους και άσχετους προς τη μαγεία των θησαυρισμάτων» κληρονόμους, που σπεύδουν να εκκενώσουν και να εκμισθώσουν τις ιδιοκτησίες τους. Ο Χρήστος Βουλγαρίδης διατηρεί παράλληλα, όμως, και βιβλιοθήκες στο Λονδίνο, το Παρίσι και το Τορόντο του Καναδά, απ' όπου εφοδιάζεται.

Στη «Μακεδονική Εστία» εκείνο όμως που ξετρελαίνει τον επισκέπτη είναι οι σπάνιες συλλογές : μουσικά όργανα, δίσκοι, κασέτες, πικ-απ, γραμμόφωνα, όπλα, στυλογράφοι, σπαθιά, φωτογραφίες, κάρτ-ποστάλ, νομίσματα.

Μεγάλη είναι η συλλογή από καρτ-ποστάλ της Θεσσαλονίκης από την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Άγγλοι και Γάλλοι στρατιώτες που βρέθηκαν τότε στην πόλη, φωτογραφήθηκαν σε διάφορα σημεία της και έστειλαν τους χαιρετισμούς τους στις πατρίδες τους.

Γκραβούρες, γραμμόφωνα του 1920 με το μητρικό τους αγγλικό χωνί, δίσκοι μοναδικοί, παλαιά κασετόφωνα, διακόσιες μπομπίνες και δύο μοναδικές κασέτες : αυτή με τη ζωντανή ηχογράφηση του κοντσέρτου που έδωσε στη Ν. Υόρκη το 1958 ο Νίκος Γούναρης και εκείνη στην οποία ο Μάνος Χατζιδάκις ακούγεται να παίζει πιάνο και να τραγουδάει μόνος του.

Έγγραφα, ιδιωτικά, στρατιωτικά, πολιτικά, απολυτήρια, επιταγές και διάφορα άλλα πολύτιμα έντυπα ντοκουμέντα, που χρειάζονται εκατό χρόνια ζωής για να τα μελετήσει ο αυτοδύτης των σκονισμένων σελίδων.

Επιστροφή στην προηγούμενη σελίδα..

---