Ενενήντα Επτά - To Περιοδικό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Τεύχος 6ο

ΚΩΣΤΑ ΤΟΜΑΝΑ

Το δεύτερο Γυμνάσιο

Η ύπαρξη Γυμνασίου στη Θεσσαλονίκη με τη μορφή Αστικής Σχολής αναφέρεται σε παλιά έγγραφα ήδη από το 1852. Διασώθηκαν μάλιστα και τα ονόματα των διευθυντών, που ήταν ο Τσαπάρας (1852-55), ο ιερομόναχος Χρύσανθος Ιεροκλής (1855-58), ο Ράμμος (1858-60), ο Μαργαρίτης Δήμιτσας (1868-69), ο Δημήτρης Μαρούλης (1869-70), ο Ραζέλλος (1870-72), ο Δημητριάδης (1872-80), ο Αντώνης Οικονόμου (1880-85), ο Σωτηριάδης (1885-88), ο Νικόλαος Νικολαϊδης (1888-89), ο Ιωάννης Δέλιος (1889-92), ο ιεροκήρυκας και μετέπειτα Μητροπολίτης Στρώμνιτσας Γρηγόριος Ωρολογάς (1893-94), ο Αστριώτης, ο Βασίλης Μυστακίδης, ο Βασίλης Γκοτζιαμάνης (1899-1900), ο Μπουκουβάλας (1900-1901), ο Εμμανουήλ Δαυίδ (1901-4), ο Μπουντώνας (1904-6).

Κατά τους χρόνους του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα διεύθυνε το Γυμνάσιο ο φιλόλογος Παντελής Κοντογιάννης (1906-11), που θα ξαναέρθει έπειτα από είκοσι χρόνια στην πόλη μας, το 1926, ως πρώτος πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

Από την απελευθέρωση (1912) μέχρι το τέλος της Γερμανικής Κατοχής (1944) διεύθυναν το Γυμνάσιο οι Ξενοφών Λαμπρίδης, Ιωάννης Νέλφος, Δημήτριος Αργυρόπουλος, Καραπατέας, Μάρας, Κωνσταντίνος Μικρού και Κ. Βαρβατσούλης.

Κατά τα τελευταία χρόνια του 19ου αι., οι ξένες προπαγάνδες (των Ουνιτών, των Βούλγαρων και Ρουμάνων) ανέπτυξαν μεγάλη δράση στη Θεσσαλονίκη και σ' ολόκληρη την Μακεδονία, για να προσελκύσουν και Έλληνες μαθητές. Κατά τα χρόνια αυτά το Γυμνάσιο ευτύχησε να έχει καθηγητές άξιους των περιστάσεων, όπως τους φιλολόγους Λάζαρο Αντωνιάδη, Δημοσθένη Χαρδαλιά, Δημήτρη Αργυρόπουλο, Βασίλη Νώτη, Χρήστο Ρωσίδη, τον θεολόγο Ιωακείμ Σιγάλα, τον φυσικό Δημήτριο Χατζόπουλο, τον μαθηματικό Γιώργη Οικονόμου και τον γυμναστή Γιάννη Διακάκη.

Κατά την εικοσαετία 1920-40 δίδαξαν στο Γυμνάσιο οι φιλόλογοι Εμμανουήλ Βαλαγιάννης, Νίκος Λιβαδάς, Ιωάννης Παπασταύρου, Σταύρος Δήμου, Ιωάννης Σούλας, Βασιλάκης Κοκκίνης, Γιώργος Δούμας, Βαρβατσούλης, Παπαγιαννίδης, Πέτρος Σπανδωνίδης, Λαδάς, Κανιστράς, Βασίλης Τατάκης, ο θεολόγος Λάζαρος Ψαλτόπουλος, οι μαθηματικοί Μπουζιάνης και Γκόνος, οι φυσικοί Λεονταρίτης και Λεκκός, οι γαλλικών Δημοσθένης Δασκαλόπουλος και Γ. Βαλαούρης, ο ιχνογραφίας Νίκος Κεσανλής, οι ωδικής Βαγγέλης Καρηλίας και Γιώργος Καζαντζής και οι γυμναστές Γιάννης Διακάκης και Σάββας Ρουμπάνης.

Ν' απαριθμήσουμε τους μαθητές του Γυμνασίου είναι αδύνατο. Θα αρκεστούμε ν' αναφέρουμε μερικούς, που οι περιστάσεις ή η προσωπικότητά τους τούς έκαναν γνωστούς στην πόλη μας και σ' ολόκληρη την Ελλάδα.

Από τους πολύ παλιούς, αναφέρουμε τον Συνόδη Παπαδημητρίου, Πέτρο Παπαγεωργίου, Θανάση Οικονομίδη, Γιώργο Μωραϊτόπουλο (καθηγητή στην Σχολή της Χάλκης), Γρηγόρη Καρύπη, Φιλώτα Παπαγεωργίου και Αιμίλιο Ριάδη.

Από τους νεότερους, αναφέρουμε τον συγγραφέα Μιχάλη Καραγάτση, τους ποιητές Γιώργο Βαφόπουλο, Βαγγέλη Σουλτάνη, Τάκη Βαρβιτσιώτη, Άνθο Πωγωνίτη, τον μουσικοσυνθέτη Θέμη Νάλτσα, τους μαέστρους Σώτο Βασιλειάδη και Μάνο Κούρτελη, τους δημοσιογράφους Βάσο Βασιλείου, Κώστα Δημάδη, Θανάση Πέππη, Τάκη Ζαφειρόπουλο και Χρήστο Λαμπρινό, τον σκιτσογράφο Φώτη Μαστιχιάδη, τον ποδοσφαιριστή του Άρεως και μετέπειτα μεγαλέμπορα Νίκο Κατράντζο, τους ηθοποιούς Κώστα Ζαρούκα, Θόδωρο Κρίτα και Κώστα Βουτσά, τους καλλιτέχνες του Λυρικού Θεάτρου Γιάννη Τραγανό και Τάκη Σαμαρίνα, τον ιστορικό Γιώργο Θεοχαρίδη, τους στρατηγούς Γιώργο Θεμελή, Κώστα Λιάνη και Αγαμέμνονα Γκράτσιο, και τον αρχιμανδρίτη ηγούμενο της Μονής Βλατάδων Παγκράτιο Σαβράμη-Ιβηρίτη (που δολοφονήθηκε από αγνώστους στις 13 Σεπτεμβρίου 1976).

Από τα θρανία του Γυμνασίου, πάνω στα οποία χάραξαν με ξυραφάκια τ' όνομά τους, πέρασαν πάμπολλοι έμποροι και επιχειρηματίες, που είχαν την εξυπνάδα να... μη παίρνουν τα γράμματα.

Το Γυμνάσιο είχε για έμβλημα το ρητό:

«Αισχρόν τοι δήρον τε μένειν κενεόν τε νέσθαι».

Είχε και τον Ύμνο του, που τον έγραψε ο Χ. Χριστοφιλόπουλος και τον μελοποίησε ο Πάνος Κούρτελης :

Στο σχολείο μας αδερφωμένοι «σε μία ένωση ιδανική»

μια γενιά για πάντα αγαπημένη θε να κάνουμε ειρηνική.

Θα 'χουμε για μόνο όνειό μας μια ελπίδα πάντα ιερή,

να ανθήσει επί των ημερών μας περασμένη δόξα λαμπερή.

Το λάβαρό μας ψηλά θα κυματίζει δοξασμένο,

γιατί στο σώμα μας κυλά αίμα προγόνων ξακουσμένων.

Μια κρυφή ελπίδα πάντα λάμπει στην νεανική μας την καρδιά,

ν' αντηχήσουνε βουνά και κάμποι από δόξα κι από λευτεριά.

Στο σχολείο μας αδερφωμένοι ας φωνάξουμε όλοι με καρδιά,

με φωνή γλυκιά και τιμημένη : Ζήτω η Ελλάδα μας, παιδιά.

Το Δεύτερο Γυμνάσιο μεταφέρθηκε το 1943 από το κτίριο στην γωνία Εγνατίας με Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στα νέα κτίρια της οδού Ικτίνου.

Μένουμε όμως με μίαν απορία : γιατί το Γυμνάσιο αυτό, που την ιστορία του θ' αφηγηθούμε αμέσως παρακάτω, ονομάστηκε Δεύτερο, ενώ ονομάστηκε Πρώτο το Γυμνάσιο που ιδρύθηκε το 1916 και εγκαταστάθηκε στο αρχοντικό της οδού Βασιλέως Γεωργίου;

Η ιστορία του Δευτέρου Γυμνασίου

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρουν σε κείμενά τους οι Πέτρος Παπαγεωργίου, Χατζηιωάννου και Μωραϊτόπουλος, κατά τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα λειτουργούσε στην συνοικία του Αγίου Νικολάου ένα σχολείο, που το 1835 μεταφέρθηκε στην οδό Στεφάνου Τάττη, εκεί που είναι σήμερα η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών. Το 1850 το σχολείο μεταστεγάστηκε στο μεγάλο σπίτι του Επισκόπου Κοζάνης Βενιαμίν Καρύπογλου, στην διασταύρωση της παλιάς οδού Αριστοτέλους με την οδό Ιουλιανού. Στο κτίριο αυτό θα λειτουργήσει το 1868 το Γυμνάσιο, με γυμνασιάρχη τον Έλληνα από την Οχρίδα Μαργαρίτη Δήμιτσα. Τον Δήμιτσα διαδέχτηκε στην διεύθυνση του Γυμνασίου ο Δημήτρης Μαρούλης, με συνεργάτες τον Ραζέλλο, τον Τσικόπουλο και τον Χαρίση Παπαμάρκου (μετέπειτα διευθυντή του Διδασκαλείου Αρρένων Θεσσαλονίκης).

Το 1873 το Γυμνάσιο αναγνωρίστηκε από το Βασίλειον της Ελλάδος ως ισότιμο με τα «εν Ελλάδι λειτουργούντα». Το κτίριο, που στέγασε το Γυμνάσιο, στην οδό Εγνατία, το έκτισε ο αρχιτέκτονας-μηχανικός Κοκκινάκης με δαπάνες του τραπεζίτη Ανδρέα Συγγρού σε οικόπεδο που παραχώρησε δωρεάν ο πλούσιος έμπορος Γιακουμάκης Ρογκότης. Τα εγκαίνια του καινούριου κτιρίου έγιναν στις 6 Σεπτεμβρίου 1893, αλλά έπειτα από τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, για λόγους ασφαλείας μαθητών και διδασκόντων, τα μαθήματα γίνονταν σε κτίριο της σημερινής οδού Μητροπόλεως, εκεί που στεγαζόταν έπειτα και μέχρι το 1956 το Χαρίσειο Γηροκομείο.

Επιστροφή στην προηγούμενη σελίδα..

---