Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΕΞΙΩΝΕΤΑΙ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΜΙΚΡΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΑΠ’ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΤΕΤΡΑΗΜΕΡΟ ΤΗΣ «ΤΡΑΝΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ»

Η Θεσσαλονίκη, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, διοργανώνει το πιο μεγάλο πανηγύρι την «Τρανή Αποκριά». Από την Πέμπτη έως και την Κυριακή, 6 με 9 Μαρτίου, η πόλη, λαμπρά στολισμένη, υποδέχεται αρχοντικά, όπως ξέρει κι όπως της πρέπει, τους καλεσμένους της, δικούς και ξένους, μικρούς και μεγάλους, επώνυμους και απλούς πολίτες για ν’αποκρέψουν παρέα με τους χιλιάδες καρναβαλιστές, που ήλθαν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και της Ιταλίας.

Μασκοφόροι και μεταμφιεσμένοι, θεατές και καρναβαλιστές θα συναντηθούν για να θαυμάσουν και να παρελάσουν, να χορέψουν και να τραγουδήσουν, να φάνε και να πιούνε, να γελάσουν και να γλεντήσουν.

Ωστόσο, η διοργάνωση δεν προσφέρεται μόνο προς χαρά και τέρψη, όπως επισήμανε, σε συνέντευξη τύπου, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτέυουσας της Ευρώπης κ.Πάνος Θεοδωρίδης. Κρίναμε, είπε, αναγκαία μια προσεκτική τοποθέτηση των λαϊκών γεγονότων του καρναβαλιού, που παρουσιάζουν και ένα έξοχο επιστημονικό ενδιαφέρον καθώς συνδέουν τον λαϊκό πολιτισμό με τις τελετές της φύσης, τις αρχέγονες τελετουργίες. Αναφέρθηκε επίσης στην επιλογή των χώρων όπου θα απλωθούν οι εκδηλώσεις, επιλογή που αναβιώνει το παλιό κέντρο της πόλης, την Τσιμισκή, καθώς και την πλατεία Αριστοτέλους και την πλατεία Δικαστηρίων, κομμάτι μνημειακό και επίσημο της πόλης. Ο κ.Θεοδωρίδης υπογράμμισε ακόμη ότι το πρόγραμμα διαμορφώθηκε κατά τρόπο ώστε τα σχήματα που θα συμμετάσχουν να μπορέσουν να ανταποκριθούν και στη δική τους αποκριά. «Δεν θέλαμε, παρατήρησε, να μειώσουμε την ένταση των καρναβαλιών, που γίνονται και στις άλλες περιοχές της χώρας»

Την επιστημονικότητα του εγχειρήματος υπογράμμισε και ο αντιπρόεδρος του Οργανισμού «Θεσσαλονίκη ‘ 97» κ. Δημ.Σαλπιστής επισημαίνοντας ότι με το πρόγραμμα που διαμορφώθηκε προσφέρεται ένα ενδιαφέρον κίνητρο για τους φορείς της πόλης, να επιλέξουν τι μπορούν και τι θέλουν να κάνουν στο μέλλον για το καρναβάλι ώστε να διαμορφωθεί μια σημαντική προοπτική. Δεν παρέλειψε, εξάλλου, να αναφερθεί στη σημασία της ιταλικής συμμετοχής, που δίνει ευρωπαϊκή διάσταση στο γεγονός και χαρακτήρισε την προσφορά της Βενετίας, σημαντική, εντυπωσιακή και ποικίλη.

Τον συνδιοργανωτή φορέα,το Ινστιτούτο Culture dei Mari, στο οποίο συμμετέχουν με εκδηλώσεις κάθε χρόνο περί τις 50 πόλεις απ’όλη τη Μεσόγειο, εκπροσώπησε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του κ .I. Gomez , ο οποίος ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα του Καρναβαλιού της Θεσσαλονίκης, θα αναγγελθεί σε συνέντευξη τύπου, που θα δοθεί τη Δευτέρα στη Ρώμη. Μάλιστα, μετέφερε το αίτημα των πόλεων που συμμετέχουν στο Ινστιτούτο να καθιερωθεί το καρναβάλι της Θεσσαλονίκης,όπως εγκαινιάζεται εφέτος, με διευρυμένη συμμετοχή, γεγονός που, όπως είπε, θα ενδυναμώσει τους δεσμούς της Θεσσαλονίκης με τις άλλες πόλεις της Λεκάνης της Μεσογείου. Ετσι, τόνισε ο κ. Gomez, μπορεί η πρωτοβουλία του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης να έχει συνέχεια και το καρναβάλι της Θεσσαλονίκης να είναι, από τον επόμενο χρονο, μεγάλο μεσογειακό καρναβάλι.

Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο που ανέφερε είναι η δυνατότητα ένταξης μιας τέτοιας πρωτοβουλίας στο πρόγραμμα MED της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η σχετική αίτηση έχει κατατεθεί και εάν εγκριθεί τότε θα περιληφθεί και το εφετινό καρναβάλι της Θεσσαλονίκης.

Το αναλυτικό πρόγραμμα του τετραημέρου παρουσίασε η καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κα Νόρα Σκουτέρη-Διδασκάλου, που έχει την ευθύνη του συντονισμού των εκδηλώσεων.

-Στόχος μας, είπε, ήταν να προσφέρουμε μια τακτική οργάνωση της αταξίας. Θέλουμε να προσφέρουμε έναν ιστό ώστε οι άνθρωποι να ατακτήσουν όταν χρειάζεται, να μάθουν όσα μπορούν να μάθουν και όσα μπορούμε να τους προσφέρουμε, να δούν, να διασκεδάσουν, να φάνε, να χορέψουν, να ακούσουν και τις επόμενες χρονιές, αν θελήσουν, να κάνουν κάτι παρόμοιο.

Το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας αρχίζει στις 7μ.μ. με τα εγκαίνια έκθεσης με τίτλο «Βενετσιάνικες μεταμφιέσεις» στο γυάλινο περίπτερο, το οποίο θα στηθεί στη γωνία Γούναρη και Τσιμισκή. Θα εκτεθούν καταπληκτικές ενδυμασίες βενετσιάνικες, κοστούμια του 16ου και 17ου αιώνα και μια εντυπωσιακή σειρά από βενετσιάνικες μάσκες.

Το ενδιαφέρον θα μεταφερθεί, από τις 8 μ.μ., στην πλατεία ΧΑΝΘ και την περίξ περιοχή όπου θα συγκεντρωθούν τα καρναβάλια, αστικά και λαϊκά. Στο ημικύκλιο μπροστά από την είσοδο της έκθεσης θα στηθεί μια σκηνή απ’όπου η Δόμνα Σαμίου, η πιο χαρακτηριστική αοιδός του καρναβαλιού και της παράδοσης, όπως είπε η κα Σκουτέρη, συνοδεία μουσικών και χορωδών του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής, θα τραγουδήσει το καλωσόρισμα του κοινού και των καρναβαλιστών. Θα ακολουθήσει συναυλία της Δόμνας Σαμίου η οποία θα τραγουδά ανταποκρινόμενη στο χαιρετισμό των καρναβαλιών, που θα περνούν από μπροστά της.

Στη συνέχεια θα αρχίσει η παρέλαση που θα έχει μήκος ενός χιλιομέτρου και συμμετοχή 3.500 καρναβαλιστών. Επικεφαλής θα τεθούν τα λαϊκά καρναβάλια ενώ προπομπός θα είναι η φιλαρμονική «Μελιτεύς» του Παπάφειου. Μάλιστα, θα μετέχουν πάνω από δέκα φιλαρμονικές και μπάντες και μαζί όλα τα τοπικά συγκροτήματα που συνοδεύουν τα λαϊκά καρναβάλια. Από αυτά θα προηγηθούν η Γκαμήλα κι ο Ντελάλης καθώς και οι Φανοί της Κοζάνης και θα ακολουθήσουν τα άλλα λαϊκά καρναβάλια, ελληνικά και ιταλικά. Στη συνέχεια θα παρελάσουν τα άρματα του Δήμου Νεαπόλεως, στα οποία θα προηγούνται οι μαζορέτες του Δήμου Καλαμαριάς και θα ακολουθήσουν οι καρναβαλιστές της Ξάνθης με τελευταίο το καρναβάλι της Βενετίας και μια φιλαρμονική να κλείνει το δρόμο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι από την Ελλάδα θα είναι εδώ, εκτός από τα σχήματα της Κοζάνης, οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες της Νάουσας, οι Τράγοι πολεμιστής τ’ Αη- Θόδωρου του Σοχού, οι Καλόγεροι-Γέρος και Κορέλλα της Σκύρου, οι Καλόγεροι της Μαυρολεύκης Δράμας, τα καρναβάλια του Δήμων Νεάπολης Θεσσαλονίκης και της Ξάνθης .

Από την Ιταλία, εξάλλου, θα φιλοξενηθούν το καρναβάλι Βενετίας {Compagnia de Calza, Teatro della Comedia dell’Arte a l’ Avogaria}, οι Ξυλοπόδαροι του Μπέργκαμο {Teatro Tascabile}, το Concerto a Pastellessa di Caserta της Νάπολης, οι Mamouthones και Issohadores της Μαμογιάντα {Σαρδηνία}, οι Taratara του Καστελτέρμινι {Σικελία}, ο Mimo Cuticcio και οι Κούκλες του Παλέρμο.

Η πομπή θα φτάσει στην Αριστοτέλους και θα διχαστεί στην πλατεία Αριστοτέλους και στην πλατεία Δικαστηρίων, όπου θα περιμένουν αναμμένοι οι Φανοί της Κοζάνης, συμμετοχή για την οποία κινητοποιήθηκαν τόσο ο Δήμος της Κοζάνης, που προσέφερε δύο από τους παλαιότερους φανούς του, αλλά και όλοι οι σύλλογοι Κοζανιτών στη Θεσσαλονίκη. Οι Φανοί της Κοζάνης θα πουν τα δικά τους τραγούδια και το κοινό θα κεραστεί κιχιά-παραδοσιακό κοζανίτικο έδεσμα- και κρασί προσφορά του Δήμου Κοζάνης. Μετά τα μεσάνυχτα θα σβήσουν οι φανοί και θα λάμψει, όλο το τετραήμερο, λαμπρός ο φωτιστικός διάκοσμος της πλατείας Αριστοτέλους. Ο ειδικός φωτισμός έγινε από μια ομάδα παραδοσιακών μαστόρων από μια μικρή κωμόπολη στην Ιταλία, που έμαθαν, πάππου προς πάππου, να φωτίζουν τις πλατείες όπου γίνονται τα γλέντια. Η πλατεία θα διακοσμείται, επίσης, με κομμάτια σκηνικών από το φημισμένο βενετσιάνικο θέατρο Φενίτσε, ένα από τα οποία θα στηθεί προς τη μεριά της θάλασσας με το κεφάλι της θεάς του καρναβαλιού, ύψους δέκα-δώδεκα μέτρων.

Η επόμενη ημέρα, η Παρασκευή, είναι αφιερωμένη στις αποκριάτικες τελετουργίες. Μετέχουν μόνο καρναβαλιστές που έχουν σχέση με τις λαϊκές αυτές τελετουργίες. Αποκριάτικοι θίασοι , μπουλούκια και όμιλοι μεταμφιεσμένων από την Ελλάδα και την Ιταλία, κυρίως τη Νότια και τη Νάπολη, συμπράττουν σε μια τελετουργική αναπαράσταση αποκριάτικων εθίμων, για να θυμίσουν ότι Αποκριά δεν είναι μόνο γλέντι και ξέσπασμα, ούτε και μια τυχαία και άτακτη επιδίωξη της αταξίας και για να δείξουν ότι, αν υπάρχει κάποια διαπολιτισμική σχέση στις τελετουργίες της μεταμφίεσης και ειδικότερα στις αποκριάτικες συνήθειες, αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί όχι στις επιφανειακές ομοιότητες, αλλά στις βαθύτερες κοινωνικές σημασίες.

Πρόκειται, εξήγησε η κα Σκουρέρη-Διδασκάλου για μεταφορά επί σκηνής των σχημάτων που με κινήσεις, φωνές και μουσική, θα μεταφέρουν το κεντρικό μήνυμα των αποκριάτικων τελετουργιών: τη σύγκρουση ανάμεσα στον πόλεμο και την ομόνοια, ανάμεσα στη μάχη και τον έρωτα, ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, η σύγκρουση που γίνεται, συμβολικά, για νά έλθει η γονιμότητα των ανθρώπων και η γονιμότητα της φύσης.

Την όλη παράσταση, που θα αρχίσει στις 8.30 μ.μ. , πρόσθεσε, θα δένουν δύο στοιχεία: Η συνοδεία των καρναβαλιστών από ομίλους συμπατριωτών τους, με τα όργανα και τα τραγούδια τους. Η παρουσία της Δόμνας Σαμίου και του Σικελού παραμυθά Mimo Cuticcio με τις κούκλες του, που θα αφηγούνται, με τον τρόπο τους, τα θέματα-μηνύματα της τελετουργίας και θα εισάγουν στη σκηνή το σχήμα που θα κάνει την τελετουργία.

Το Σάββατο, πάλι αργά το απόγευμα, αρχίζει το βενετσιάνικο καρναβάλι, στην ολόφωτη πλατεία Αριστοτέλους και εξελίσσεται αργότερα προς την πλατεία Δικαστηρίων. Θα δούμε βενετσιάνικα παιχνίδια και ένα εκπληκτικό βαλς των Ξυλοπόδαρων του Μπέργκαμο. Από τα μεσάνυχτα θα αλλάξει ο ρυθμός. Στην μεν πλατεία Αριστοτέλους θα ακουστούν κρουστά και στην πλατεία Δικαστηρίων θα αρχίσει μια πασαρέλα καρναβαλιών, ανοιχτή σε όλους, για να διαγωνιστούν με βραβεία. Και στις δύο περιπτώσεις θα ακολουθήσει χορός.

Το πρόγραμμα της Κυριακής είναι σχεδιασμένο για τα παιδιά και περιλαμβάνει βενετσιάνικα παιχνίδια , παιδικό μπαλ μασκέ και διαγωνισμό καρναβαλιών. Θα αρχίσει το πρωΐ στην πλατεία Αριστοτέλους.

Καταλήγοντας η κα Σκουτέρη- Διδασκάλου χαρακτήρισε ως κρυμμένους άσσους τα απρόοπτα που θα αιφνιδιάζουν τα πρωϊνά όλου του τετραημέρου τους Θεσσαλονικείς και τους επισκέπτες της πόλης. Βενετσιάνοι και Βενετσιάνες θα κάνουν τη βόλτα τους στο κέντρο. Ακόμη, ανέφερε τις εκθέσεις «Οι δρόμοι της μάσκας: παράδοση και δημιουργία» που περιλαμβάνει νεανικές δημιουργίες, που βραβεύτηκαν στο διαγωνισμό του Κέντρου Λαϊκών Δρωμένων Κομοτηνής, και «Με τους ήχους των κουδουνιών», που περιλαμβάνει αποκριάτικα σύμβολα από τις συλλογές του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων- Κέντρου Εθνομουσικολογίας. Οι δύο εκθέσεις θα φιλοξενηθούν στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου Φωτογραφίας στην Αριστοτέλους {κτίριο ΟΣΕ}. Αξιοσημείωτο είναι ότι με αφορμή την πρώτη έκθεση θα φιλοξενηθούν, για μια εβδομάδα, στη Θεσσαλονίκη, από το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης και τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, 30 μαθητές και μαθήτριες σχολείων της Κομοτηνής και των Σαππών, που διακρίθηκαν στο διαγωνισμό καλλιτεχνικής δημιουργίας «Παραδοσιακές αποκριάτικες μάσκες». Στο διάστημα αυτό θα παρακολουθήσουν σεμινάριο κατασκευής μάσκας που διοργανώνεται στο Ιταλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, με δάσκαλο τον πιο διάσημο κατασκευαστή τέτοιας μάσκας, στην Ιταλία.

Για την Καθαρά Δευτέρα, ο Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, θα υποστηρίξει τις καθιερωμένες εκδηλώσεις των διαμερισμάτων του Δήμου Θεσσαλονίκης καθώς και των Περιφερειακών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκδηλώσεις και δράσεις για το «Καρναβάλι» συνδιοργανώνονται με το Ινστιτούτο Culture dei Mari- Viaggio nelle citta e terre del Mediterraneo ενώ συνεργάζονται το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης, η τοπική αυτοδιοίκηση, πολιτιστικά ιδρύματα και σύλλογοι, το Κέντρο Λαϊκών Δρώμενων του Δήμου Κομοτηνής, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων-Κεντρο Εθνομουσικολογίας και το Ιταλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.